Ποια η συμβολή της οικογένειας στην εκπαίδευση των παιδιών τους; Καλλιεργούν οι γονείς το διάβασμα; – Πώς ενθαρρύνεται το κίνητρο για μάθηση; Είναι ορισμένες από τις ερωτήσεις που έχουν απασχολήσει κατά καιρούς ερευνητές και ειδικούς στο χώρο της εκπαίδευσης και αποτέλεσαν πεδίο έρευνας και μελέτης.
Το διάβασμα είναι το πρώτο συστατικό στοιχείο κάθε εκπαιδευτικού συστήματος και αποτελεί μια δια βίου όμορφη λειτουργία του ανθρώπου που επιφέρει ανάταση ψυχής και πνεύματος. Αποτελεί πηγή έκφρασης και συναισθήματος. Ως εκ τούτου δεν σχετίζεται με οποιαδήποτε μορφή καταναγκασμού και η ώθηση σε αυτό από μέρους των κύριων φροντιστών οφείλει να γίνεται σταδιακά και χωρίς πίεση. Το «διάβασμα δεν έχει προστακτική», δεν επιβάλλεται γιατί αυτόματα θα αμφισβητηθεί. Πώς οργανώνεται όμως και διαμορφώνεται η όλη διαδικασία του διαβάσματος; Όταν οι πόρτες του σχολείου κλείνουν τι ρόλο διαδραματίζουν οι γονείς; Μπορούμε να κρατήσουμε ενεργό το ενδιαφέρον και τη θέληση για μάθηση καθ΄όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς; Παρακάτω παρατίθενται ορισμένοι τρόποι ενίσχυσης και ενδυνάμωσης του κινήτρου για μάθηση και μελέτη των παιδιών:
- Επικοινωνούμε στους μαθητές τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα της μάθησης. Συζητάμε μαζί τους και δίνουμε προσωπικά παραδείγματα για τη χρησιμότητα και σπουδαιότητα των μαθημάτων στη δική μας ζωή. Μοιραζόμαστε εμπειρίες από την καθημερινότητά μας όπου η μάθηση μας βοήθησε να ανταπεξέλθουμε και να φέρουμε εις πέρας.
- Δημιουργούμε ένα περιβάλλον και πρόγραμμα μελέτης προσαρμοσμένο στις ανάγκες του κάθε μαθητή. Έτσι, ένα παιδί που βρίσκεται σε υπερδιέγερση και κινείται διαρκώς, φροντίζουμε να κάνει μικρά και συχνά διαλείμματα. Σε άλλη περίπτωση, όταν ο μαθητής αποζητά την οργάνωση και την τάξη, φροντίζουμε το περιβάλλον μελέτης να είναι αντίστοιχα οργανωμένο χώρο μελέτης και πιθανό χρονοδιάγραμμα.
- Αξιοποιούμε τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα των μαθητών και τα εντάσσουμε στη διαδικασία του διαβάσματος. Αν, για παράδειγμα, αγαπημένη του δραστηριότητα είναι η μουσική ή η ζωγραφική, θα μπορούσε να μάθει ένα γραμματικό κανόνα με τραγουδιστά ή ζωγραφίζοντας τον. Την ίδια διαδικασία μπορούμε να ακολουθήσουμε και στην εκμάθηση της ορθογραφίας.
- Αδιαμφισβήτητα, καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει η επιβράβευση και ο έπαινος από μέρους των γονέων. Η επιβράβευση μπορεί να είναι λεκτική ή μια υλική ανταμοιβή. Δίνουμε έμφαση στην προσπάθεια και στις θετικές επιδόσεις του μαθητή. Δεν προβαίνουμε ποτέ σε συγκρίσεις με μεγαλύτερα ή μικρότερα αδέρφια ή ακόμη και με συμμαθητές. Εστιάζουμε στις επιτυχίες του παιδιού και του τις υπενθυμίζουμε σε καταστάσεις αποτυχίας με σκοπό να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή του.
- Χρησιμοποιούμε την τεχνολογία και τα εναλλακτικά μέσα μάθησης όπως διαδραστικά εκπαιδευτικά cd, εκπαιδευτικό λογισμικό στον υπολογιστή, επιτραπέζια παιχνίδια, εκπαιδευτικές κάρτες, παραμύθια και κολλάζ ανάλογα με την προτίμηση του μαθητή.
- Διαμορφώνουμε και ενισχύουμε ένα υγιές πρότυπο μίμησης. Ως γονείς ωθούμε τα παιδιά σε ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής όχι μόνο κουβεντιάζοντας μαζί τους αλλά και αποτελώντας παράδειγμα μίμησης συμπεριφορών για αυτά. Συνήθειες όπως το να διαβάζουμε ένα βιβλίο ή την εφημερίδα προωθούν και ενισχύουν ένα θετικό πρότυπο. Ιδανικά, οι παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να γίνονται ταυτόχρονα με το διάβασμα του παιδιού.
H ψυχολόγος Βασιλική Κουλουψούζη είναι απόφοιτος του τμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και ειδικευμένη στη Γνωστική Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία από την Ελληνική Εταιρεία Γνωστικής Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας στη Θεσσαλονίκη. Έχει ειδικευτεί στην Ειδική Αγωγή και στις Μαθησιακές δυσκολίες από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι μέλος της Εταιρίας Φροντίδας Υγείας και Εκπαίδευσης (ΕΦΥΚΕ). Παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας στον ιδιωτικό τομέα στην πόλη της Λάρισας.