Τα ξεσπάσματα θυμού και έντασης συνδυασμένα με έντονο κλάμα και αναφιλητά είναι ένας συχνός εφιάλτης των γονιών ή των φροντιστών των μικρών παιδιών. Τα ονομάζουμε και tantrum θέλοντας έτσι ίσως να τα ξορκίσουμε, καθώς η χρήση της ξένης γλώσσας και όχι της μητρικής δημιουργεί μια κάποια απόσταση.
Τι μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να διαχειριστούμε μια τέτοια κρίση; Σε ένα πρώτο επίπεδο δεν αποφεύγουμε τις δραστηριότητες σε δημόσιους χώρους και τις εξόδους μας με το νήπιο. Συνεχίζουμε να ζούμε και να κοινωνικοποιούμαστε όπως και πριν. Μπορεί οι δημόσιοι χώροι όπως οι παιδικές χαρές, τα super market, οι πλατείες να είναι χώροι εκδήλωσης των tantrums ωστόσο δεν θα πρέπει να γίνουν και χώροι αποφυγής.
Σε δεύτερο επίπεδο διαχείρισης λειτουργούμε προληπτικά!! Αυτό απαιτεί τη συζήτηση και ενημέρωση του νηπίου για μια έξοδο πριν εκείνη πραγματοποιηθεί. Ενημερώνουμε το ίδιο για το σκοπό της εξόδου μας, τη διαδικασία που θα ακολουθήσουμε και πως οφείλουμε να συμπεριφερθούμε στον χώρο που θα επισκεφθούμε. Εξηγούμε τι πρόκειται να λάβει χώρα, ποια θα είναι η ακολουθία των γεγονότων και εάν το επιθυμεί μπορεί να συμμετέχει ως βοηθός μας σε ένα μέρος της εξόδου ή δραστηριότητάς μας με σκοπό να νιώσει πως είναι μέρος αυτής.
Πολύ χρήσιμο και βοηθητικό μπορεί να αποδειχθεί το υλικό που θα πάρουμε μαζί μας στην έξοδό μας με το παιδί. Το υλικό είναι ανάλογο του ηλικιακού του σταδίου, σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι ένα μπλοκ ζωγραφικής με μαρκαδόρους, πλαστελίνες, βιβλία, παιχνίδια ή λούτρινα ζωάκια.
Διαχειριζόμαστε κάθε συναίσθημα ντροπής, ενοχής και φόβου κατάκρισης ή αποδοκιμασίας από τους γύρω μας. Είμαστε ο πυλώνας ηρεμίας των παιδιών μας και οφείλουμε να εστιάζουμε σε εμάς και εκείνα τη δεδομένη χρονική στιγμή και όχι στο τι θα πει ένας τρίτος παρατηρητής.
Στην περίπτωση που το παιδί συνεχίζει να βρίσκεται σε ένταση και να μην ακολουθεί τις παροτρύνσεις μας για ηρεμία και συνεργασία, το απομακρύνουμε με τρυφερό και φροντιστικό πάντα τρόπο από το χώρο που βρίσκεται σε ένα πιο ήσυχο μέρος. Εκεί, του προσφέρουμε μια αγκαλιά και του επικοινωνούμε τα εξής: «Το ξέρω ότι είναι πολύ δύσκολο για εσένα, σε καταλαβαίνω, είμαι εδώ για να το περάσουμε μαζί. Βλέπω ότι σε δυσκολεύει αυτό..». Σε καμία περίπτωση δεν απολογούμαστε για την απομάκρυνση του από το χώρο ή για τα όρια που προσπαθούμε να του θέσουμε. Η συζήτηση και αλληλεπίδραση με το παιδί θα γίνει σε δεύτερο χρόνο, ίσως το βράδυ πριν κοιμηθεί όταν θα είναι σε θέση να ακούσει και να αφουγκραστεί τα όσα θα του επικοινωνήσουμε.
Δεν ξεχνάμε πως η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης. Έτσι, δεν αφήνουμε ευκαιρία για εκ νέου δοκιμή και επανάληψη των τεχνικών αντιμετώπισης των tantrums ακόμη και όταν βρισκόμαστε στο σπίτι. Οι συχνές πρόβες λοιπόν στο σπίτι είναι μια συνθήκη σε ένα ασφαλές περιβάλλον στην οποία αξίζει να εξασκηθούμε εμείς και το παιδί.
Πρακτικές συμβουλές
Οι γονείς είναι σημαντικό να υπενθυμίζουν στον εαυτό τους πως χρειάζεται να έχουν την υπομονή να κάνουν ένα βήμα πίσω με σκοπό να μην επιδεινώσουν την ήδη δυσχερή κατάσταση εν ώρα tantrum.
Είναι απαραίτητο και αναγκαίο ένα πλαίσιο ορίων για τα παιδιά μέσα στο οποίο ξέρει το ίδιο ότι μπορεί να κινείται.
Ως ενήλικες, γονείς και φροντιστές των νηπίων οφείλουμε να μην προσωποποιούμε τα ξεσπάσματα του παιδιού και να «φυσιολογικοποιήσουμε» κατά ένα τρόπο αυτές τους τις αντιδράσεις διότι σε ένα μεγάλο βαθμό έχουν αναπτυξιακή βάση και μετέπειτα συναισθηματική.
Ας θυμόμαστε πως τα παιδιά δεν κάνουν επίτηδες αυτά τα ξεσπάσματα.
Χρειάζονται τη βοήθεια και καθοδήγησή μας, δεν μπορούν να τα κάνουν όλα μόνα τους.
Ας είμαστε επιεικείς και με κατανόηση και γα τους ίδιους μας τους εαυτούς. Κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε κάθε φορά.
Αναπνοές χαλάρωσης, πολύ βοηθητικές τόσο για εμάς όσο κα για τα νήπια. Μπορούμε να τις συνοδεύσουμε με την φράση: «Εισπνέω χαρά και ηρεμία και εκπνέω τη λύπη και το θυμό μου».
Εν κατακλείδι, η διαχείριση των εκρήξεων θυμού και κλάματος των μικρών παιδιών αποτελεί μια διαδικασία ολιστική με κεντρικό άξονα την πρόληψη και προετοιμασία του πριν την πραγματοποίηση μιας δραστηριότητας. Δεν υπάρχουν μαγικές λέξεις και συμπεριφορές τη στιγμή του ξεσπάσματος και θα πρέπει να σημειωθεί πως οι πρακτικές που προτείνονται στο συγκεκριμένο άρθρο είναι ενδεικτικές και το κάθε παιδί λειτουργεί και αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο μια συνθήκη.
H ψυχολόγος Βασιλική Κουλουψούζη είναι απόφοιτος του τμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και ειδικευμένη στη Γνωστική Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία από την Ελληνική Εταιρεία Γνωστικής Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας στη Θεσσαλονίκη. Έχει ειδικευτεί στην Ειδική Αγωγή και στις Μαθησιακές δυσκολίες από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι μέλος της Εταιρίας Φροντίδας Υγείας και Εκπαίδευσης (ΕΦΥΚΕ). Παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας στον ιδιωτικό τομέα στην πόλη της Λάρισας.